ΤΑ «ΚΟΚΚΙΝΑ ΦΑΝΑΡΙΑ» ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΤΑ «ΚΟΚΚΙΝΑ ΦΑΝΑΡΙΑ» ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
Ο Λάκκος της Πορνείας

Η πρώτη προσπάθεια για την δημιουργία μιας κλειστής κι απομονωμένης περιοχής πορνείων στο Ηράκλειο χρονολογείται από το 1897. Ως τότε γραπτές πηγές βεβαιώνουν πως υπήρχαν μεμονωμένες οικίες σε διάφορα σημεία της πόλης που χρησιμοποιούνταν ως οίκοι ανοχής.
Έκτοτε, σύμφωνα με άρθρο του δημοσιογράφου Άρη Χατζηδάκη, ιερόδουλες εγκαταστάθηκαν στη περιοχή «Κλέφτικο σοκάκι» στις νοτιοδυτικές παρυφές του ενετικού λιμανιού, γύρω δηλαδή από το σημείο που βρίσκεται σήμερα η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.
Η λειτουργία όμως πορνείων στη συγκεκριμένη περιοχή, των οποίων η ύπαρξη μάλιστα μνημονεύεται και από τον ιστοριοδίφη Νικόλαο Σταυρινίδη, χρονολογείται μόνο έως το 1899 καθώς τα συνεχή κρούσματα κλοπών κι ο κοσμοπολίτικος χαραχτήρας του χώρου του λιμανιού πλησίον του οποίου βρίσκονταν οι συνοικίες Βεζίρ Τσαρσί και Κουτάλα ( η συνοικία Βεζίρ Τσαρσί βρισκόταν γύρω από το «Βεζίρ Τζαμί», σημερινή εκκλησία του Αγίου Τίτου και η Κουτάλα γύρω από το Μπεντενάκι) με επιφανείς οικογένειες ευπόρων αστών και λογίων, δημιούργησαν σύντομα την ανάγκη της μετεγκατάστασης των χαμαιτυπείων σε πιο απόκεντρες περιοχές.


Έτσι λοιπόν, μετά το 1900, την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας, μια παρασιτική κοινωνία αγοραίου έρωτα αρχίζει σιγά σιγά να δημιουργείται στη συνοικία «Λάκκος» της πόλης του Ηρακλείου, όπως υπαγόρευε το διάταγμα «Περί χαμαιτυπείων» που προέβλεπε την απομόνωση των πορνείων σε χώρους εντελώς απρόσιτους «εις κεντρικούς περιπάτους..»


Ανάλογη ήταν η στρατηγική που χρησιμοποίησαν οι αρχές της πόλης και στο ζήτημα των Οθωμανικών χαμαιτυπείων τα οποία είχαν περιοριστεί στις βόρειες παρυφές της συνοικίας Κιζίλ Τάμπια, (σημερινή Αγία Τριάδα), περιοχή απομακρυσμένη από το διοικητικό κέντρο, συνάμα όμως και στιγματισμένη από τα χρόνια ακόμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, καθώς εκεί λειτουργούσαν κατ΄ αποκλειστικότητα τα μουσουλμανικά πορνεία έως και τις αρχές του περασμένου αιώνα, με Τουρκάλες ιερόδουλες που πρόσφεραν υπηρεσίες αγοραίου έρωτα αποκλειστικά σε ομόθρησκους τους.
Σύμφωνα όμως με διασταυρωμένες προφορικές μαρτυρίες, επιβεβαιώνεται πως στη Κιζίλ Τάμπια εξακολούθησαν να λειτουργούν αρκετά από αυτά τα πορνεία ακόμα και μετά την αποχώρηση των Μουσουλμάνων.


Η συγκέντρωση και η λειτουργία των πορνείων στις δυο προαναφερθείσες συνοικίες στη πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, διαφαίνεται καθαρά σε επίσημα κείμενα όπου δημοσιεύονται ονόματα ιεροδούλων. Σε σχετική αστυνομική διαταγή μάλιστα, υπάρχει ειδική αναφορά για την «κακοήθη ψυχαγωγική διασκέδαση» που πρόσφεραν κάποιοι καφενέδες (τεκέδες) και οι οποίοι σε δημόσια έγγραφα των αρχών του περασμένου αιώνα συγκαταλέγονται στην κατηγορία των λαϊκών θεαμάτων. Στις εφημερίδες της ίδιας περιόδου κατονομάζονται ως «καφέ αμάν» και «καφέ σαντάν» και από τοπικούς αρθρογράφους γίνονται αλλεπάλληλες προτροπές για το κλείσιμο τους.

Λάκκος, η Τρούμπα του Ηρακλείου

Το νεοσύστατο καθεστώς της Κρητικής Πολιτείας επιχειρεί την πλέον αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος της πορνείας, που μετά την εγκαθίδρυση των Μεγάλων Δυνάμεων στο νησί είχε διογκωθεί με τον ερχομό εκατοντάδων γυναικών «ελευθερίων ηθών» από μεγάλα λιμάνια της Μεσογείου και της ευρύτερης ανατολικομεσογειακής περιοχής.
Γυναίκες αγοραίου έρωτα διαφόρων εθνικοτήτων, Τουρκάλες, Εβραίες, Γαλλίδες, Ιταλίδες, και φυσικά Ελληνίδες, κατακλύζουν τις πόλεις της Κρήτης, με την εγκατάσταση όμως των πορνείων των ιεροδούλων του χριστιανικού θρησκεύματος στη συνοικία «Λάκκος» καθώς και την απόλυτη εφαρμογή των αρχών του διατάγματος «Περί χαμαιτυπείων» συντελείται η άμεση κάθαρση της υπόλοιπης πόλης από άτομα παρασιτικής υπόστασης και ο βαθμιαίως σχηματισμός μιας ντόπιας μικροκοινωνίας πορνείων, όμοια με εκείνης της Τρούμπας του Πειραιά και της Μπάρας στη Θεσσαλονίκη, δεν αργεί να ολοκληρωθεί.
Ο χώρος που επιλέχθηκε για να μεταμορφωθεί σε «Τρούμπα του Ηρακλείου» ήταν μια μικρή απόκεντρη συνοικία στις νοτιοδυτικές παρυφές της πόλης, κοντά στο τμήμα των ενετικών τειχών που βρίσκεται η πύλη Βηθλεέμ (Καρανλίκ Καπί- Σκοτεινή Πύλη) και το φρούριο Baluardo Martinengo. Σε επίσημα έγγραφα των αρχών του αιώνα αναφέρεται επίσης με την ονομασία Σερτουρνά, (που προέρχεται από το ομώνυμο Τζαμί το οποίο στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας είχε κατασκευάσει εκεί ο Σερτουρνά Ιμπραχήμ Αγάς) και σπανιότερα ως «Βουλισμένη Βρύση» και «Λάκκος».....


ΡΙΚΗ ΜΑΤΑΛΙΩΤΑΚΗ